Olumsuz bir duygu yaşanıyorsa mutlaka bu duyguya eşlik eden olumsuz düşüncelerin de olduğunu aktaran Gökten, sınavla ilgili kaygı yükseldiği zaman akıldan geçen düşüncelerin neler olduğunun anlamaya çalışılması gerektiğini söyledi.
Gökten, Kaygı durumunda kişinin aklından geçen düşünceler 'Başaramayacağım, olmayacak, emeklerim boşa gidecek, sınav anında çok heyecanlanıp her şeyi unutacağım' gibi olumsuz düşüncelerdir.
Her biri gelecekle ilgili olumsuz tahminlerle ilişkili olan bu düşüncelerin farkına varmak ve onları olumlu olanlarla değiştirmek kişinin kaygısını azaltır.
Gökten, o sırada kişinin kendisine olumlu düşünceleri telkin etmesi gerektiğini belirterek, bununla birlikte rahatlamak ve stresten kurtulmak için olumlu anılara odaklanmak, kendini sevdiği ve huzurlu hissettiği bir yerde hayal etmek, bedenini ve kaslarını gevşetmek gibi bazı relaksasyon yöntemlerinin uygulanmasını tavsiye etti.
Başka bir stres kaynağı olarak düşünülebilecek pandeminin sadece Türkiye'yi değil, tüm dünyayı etkilediğini ve bu süreçte herkesin belli oranda olumsuzluk yaşadığını söyleyen Gökten, şöyle devam etti:
Sınav öğrencileri bu sene pandemi sebebiyle daha çok stres yaşadı. Yaşanan pandemi insanlara birçok önemli konuyu yeniden hatırlattı. Önceden sahip olduğumuz, dışarıda rahatça gezebilmek, arkadaşlarımızla buluşmak, istediğimiz yerlere özgürce gidebilmek gibi birçok şeyin değeri daha fazla ortaya çıktı.
Bununla birlikte yaşamın çok önemli bir konusu olan kontrol duygusundan bahsetmek gerekir. İnsanlar kontrol duygusuna sahip olduklarında kendilerini daha huzurlu ve güvende hissederler.
Maalesef hayatta bazı konuları tam olarak kontrol etmemiz mümkün değildir. Elimizde olmadan maruz kaldığımız durumlar olabilir. Pandemi de bu durumlardan biri.
Pandeminin üzerimizdeki olumsuz etkilerinin yanında bu iki önemli yaşam tecrübesini, yani şükür duygusu ve hayatta kontrolün her zaman elimizde olmayabileceğini çocuk ve gençlerimize kazandırma ihtimalini de göz önünde bulundurmalıyız.
Bu yaşam tecrübeleri onların olgunlaşma ve yetişkin yaşama hazırlanma aşamasında önemli kazanımları olabilir. Bu yıl sınav öğrencileri, birçok açıdan kendilerini şanssız hissedebilirler unutmamaları gereken bu sürecin herkesi etkilediğidir. Tüm sınav öğrencileri bu dönemden etkilendi ve bu zor dönemi hep birlikte yaşadık. Birliktelik duygusu bizim zor zamanlarla baş etme becerimizi artırır.
Aileler sınav yıllarında destekleyici bir rol üstlenmeli
Doç. Dr. Gökten, ailelerin sınav dönemlerinde çocuğu destekleyici bir rol üstlenmesi, sorumluluğun çocuğa ait olduğunu ancak ihtiyaç duydukları noktada ailelerin yardımcı olması gerektiğini aktardı.
Gökten, Çocuk yerine sınav stresini ailenin üstlenmesi, çocuğu sürekli itekleyen bir tavır içinde olmak doğru değildir. Bazen de ders çalışmakla ilgili çok yoğun baskı uygulayan veya çocuğun tüm keyif aldığı etkinlikleri ortadan kaldıran aileler vardır.
Bunların yerine, çocuk öğretmenlerinin rehberliğinde belli bir çalışma programına girmeli, süreçle ilgili sorumluluk onun üzerinde olmalı, eksik olduğu ya da destek alması gerektiğini düşündüğü noktada aile devreye girmelidir.
Her çocuğun eğitim hayatında iniş çıkışlar olabileceğini, sınav sonuçlarının beklenenin altında gelebileceğini, bu durumlarda çocukları ve gençleri suçlayıcı bir tavır içine girilmemesi gerektiğini, bunun yerine öğrenciye bu sınav sonucunun ona ne öğrettiği, değiştirmesi gereken ne gibi özellikleri olduğunun sorulabileceğini ifade eden Gökten, şu bilgileri verdi:
Sınavın hayati öneme sahip olduğunu, başka hiçbir yol olmadığını düşünen çocuk ve gençler, kaygıyı daha yüksek düzeyde hissederler. Bu kaygı onların gerçek kapasiteleri ile çalışmalarını ve performans göstermelerini engeller.
Böyle bir durumda, ailenin çocuğun kaygısını artırmaması, sınavla ilgili baskıcı bir tutum içinde olmaması gereklidir. Çocuk ve gençlere, sınav için düzenli çalışma ve emek vermenin önemli olduğu fakat aralarda mutlaka dinlenmelerin olması gerektiği söylenmelidir. Sınavla alakalı düşünüp durmanın yerine seçenekler belirlenmeli, tek bir sonuca kilitlenmenin çocuğu kaygılandırabileceği unutulmamalıdır.
Doç. Dr. Gökten, artık sınavla ilgili hazırlık sürecinin geride bırakıldığını hatırlatarak, Şimdiye kadar verilen emeklerin karşılığının alınacağı günlerdeyiz.
Keyif verici aktiviteler yapmak, çok yorucu olmayan yürüyüşler, müzik dinlemek, düzenli uyumak ve beslenmek gibi bedenimizi ve zihnimizi dinlendireceğimiz günlerdeyiz.
Çok heyecan duyulan, aşırı ekrana kilitlenilen aktivitelerden çok ve sağlıksız beslenmekten uzak durmaları gerekiyor. Sınav günü, öğrencilere uykularını güzelce almış, sağlıklı beslenmiş ve kendilerine olumlu konuşmalar yaparak sınava girmelerini öneririm.
Gökten, ailelerin ise bugünlerde duygusal olarak çocuk ve gençleri yalnız bırakmamaları gerektiğini sözlerine ekledi.
