Rize'de HES'e durdurma, yetkililere suç duyurusu

Yusuf Yavuz'un haberine göre, Rize İdare Mahkemesi, Rize’nin Salarha Vadisi üzerinde yapımı planlanan Ambarlık 1-2 Regülatörleri ve HES projesi için bu kez gerekçeli ‘Yürütmeyi Durdurma’ kararı verdi. Yargı süreci devam eden HES projesine ÇED raporu hazırlatan Çevre ve Orman Bakanlığı yetkilileri ilgili diğer yöneticilere, 'görevi ihmal ve kötüye kullanmak'tan suç duyurusunda bulunulacak.

Hukuka ve kamu yararına uygun değil
Rize’nin ‘içme suyu’ havzası olarak belirlenen Taşlıdere (Salarha) Vadisi üzerinde, Küçükçayır (Andon) ve Ambarlık köylerinde Redaş Elektrik firması tarafından yapımı planlanan 9 megavat kurulu gücündeki Ambarlık 1-2 Regülatörleri ve HES projesi için daha önce de Rize İdare Mahkemesi, tedbiren ‘yürütmeyi durdurma’ kararıyla birlikte ‘bilirkişi incelemesi’ yapılması yönünde karar vermişti. Bölgede yapılan Bilirkişi incelemesinin ardından, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından proje için verilen ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararının ‘hukuka ve kamu yararına uygun olmadığı’ gerekçesiyle ‘Yürütmeyi Durdurma’ kararı veren Mahkeme, bütün ‘yürütmeyi durdurma ve iptal’ kararlarında olduğu gibi bu kararda da Anayasa’nın 17 ve 56. Maddelerine yer verdi.

Bakanlığın sorumlulukları hatırlatıldı
Mahkeme kararında, Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun gereği Bakanlığa yüklenen görev ve sorumluluklara da gönderme yapılırken; Çevre Kanunu’nun 1, 3, 9, 10 ve Ek-2 maddeleri ile ÇED Yönetmeliği’nin 6, 7, 8, 17 maddeleri ile Ek-1, Ek-2, Ek-4 maddeleri ve 15. maddenin a, b ve c bentlerine de göndermelerde bulunuldu. Türkiye’nin de taraf olduğu Kyoto Protokolü, Rio Sözleşmesi gibi uluslararası anlaşmaların içeriklerine de yer verilen kararda, mahkeme sürecinde bölgede Ortadoğu Teknik Üniversitesi Jeoloji Bölümü’nden Prof.Dr. Zeki Çamur, Hacettepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümünden Doç.Dr. S.Latif Sanin ile OTDÜ Biyoloji Bölümü’nden Doç.Dr. Can Bilgin’in hazırladığı ‘Bilirkişi Raporu’na da yer verildi.

HES projesiyle ilgili hazırlanan çeşitli dosya ve raporlarda bölgenin birçok özelliğinin görmezden gelindiği, eksikliler olduğu, çeşitli ölçüm ve kriterlerin yer almadığı belirtilen Bilirkişi raporundaki, saptamalara da yer verilen mahkeme kararında, bölgeye ilişkin hiçbir önlem çalışmasının yapılmadığı ve şirketin bütün eksik taahhütlerine karşın bunlara yeterince önem vermediği de vurgulandı. HES projesine ilişkin proje tanıtım dosyasının eksiklikler ve yanlış hesaplamalardan oluştuğu kaydedilen Mahkeme Kararının son kısmında ise ‘aynı dereden akan suyun Rize ve civarındaki pek çok belediyenin içme ve kullanma suyu olarak kullanıldığı’ belirtilerek; DSİ, Rize Belediyesi, İller Bankası ve İl Özel İdaresi’nden Salarha ve Paşaçur dereleri suyunun kullanımına ilişkin su temin planlarının da dikkate alınması gerektiğine işaret edildi.

Mahkeme sürecinde firma değişikliği
Küçükçayır Köyü sakinlerinden Kazım Delal ve 5 akrabası tarafından Rize İdare Mahkemesi’nde açılan davada daha önce ‘Yürütmeyi Durdurma’ kararı ile Bilirkişi İncelemesine karar vermesinden sonra, projenin yapımcı firması olarak görülen Redaş Elektrik, projeyi çoğunluğu İspanyol menşeli bir firmaya ait olarak kurulan Ambarlık Enerji Üretim A.Ş. isimli başka bir firmaya devretti. Redaş tarafından yapım çalışmalarına başlanan proje için firma, yeni bir proje başlatıyormuş gibi aynı proje için 17 Şubat 2010 tarihinde Ankara’da DSİ ile Su Kullanım Anlaşması imzaladı. Söz konusu proje için daha önce ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararı veren Çevre ve Orman Bakanlığı bu kez, yeni firma için ‘ÇED Gerekli’ kararı vererek, ÇED sürecini başlattı.

Yargılama devam ederken, ÇED süreci işledi
Mahkemenin ‘Yürütmeyi Durdurma’ kararı ile birlikte Bilirkişi İncelemesine karar verdiği için Çevre ve Orman Bakanlığı, başlatılan ÇED süreci doğrultusunda işlemleri, sürdürürken; Rize Valiliği’nden önceki ay içerisinde yapılan açıklamada, Ambarlık 1-2 regülatörü ve HES projesi için Ambarlık Elektrik firması tarafından hazırlanan ÇED Raporu’nun, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından ‘nihai’ ÇED Raporu olarak kabul edildiği duyuruldu. HES projesine karşı mücadele eden Kazım Delal ve Küçükçayır Köylüleri, bu kez ÇED Raporu’na da süresi içerisinde itiraz ederek, yapılan işlemlerin Anayasa başta olmak üzere, yasa ve yönetmelikler ile hukuka aykırı olduğunu ve dolayısıyla ÇED Raporu’nun iptal edilmesi gerektiğini belirtti.

İl Genel Meclisi'ne imar planı itirazı
Aynı projenin mahkeme süreci devam ederken, gidilen firma değişikliği sonrasında Rize İl Özel İdaresi tarafından Nazım İmar Planı ile Uygulama İmar Planı hazırlanarak Rize İl Genel Meclisi tarafından onaylandı. HES projesine karşı mücadeleden vazgeçmeyen Kazım Delal, bu kez de Rize İl Genel Meclisi’nin bu kararına süresi içinde itiraz ederek; kararın iptal edilmesini istedi. Delal, başvurusunda, yargı süreci devam eden ve mahkeme tarafından ‘yürütmeyi durdurma kararı’ verilen bir proje hakkında, yasa ve yönetmelikler ile mevzuat gereği işlem yapılamayacağı ve bunun hukuka aykırı olacağını belirterek; ilgililer hakkında suç duyurusunda bulunacağını kaydet.

Mahkeme masrafları için ineğini sattı
Rize’nin Salarha Vadisi, Andon mevkiinde, Küçükçayır ve Ambarlık Köylerini kapsayan bölgede kurulması planlanan Ambarlık 1-2 Regülatörleri ve HES projesi’ne karşı Rize İdare Mahkemesi’nde ‘yürütmeyi durdurma ve iptal’ davası açan 67 yaşındaki Kazım Delal, mahkeme masrafları ile 4 bin 500 TL’yi geçen Bilirkişi incelemesi masraflarını karşılayabilmek için beslediği ineği satmak zorunda kaldı. HES projelerinin asıl hedefinin enerji üretmek olmadığını, rant hesapları peşinde koşanların su kaynaklarına sahip olma projeleri olduğunu kaydeden Delal, ‘Bunlar bizim cennetimizi cehenneme çevirmek istiyorlar. Susuz bir hayatı düşünebilir misiniz? Bizim derelerimizde ne suyu var ki, toplama suyla HES yapacaklar. Damarlarımızdaki kanı çekiyorlar haberimiz yok. Kanımın son damlasına kadar mücadele edeceğim” şeklinde kararlılığını dile getirdi.

Yöneticiler görevlerini kötüye kullanıyor!
Davanın Avukatı ve aynı zamanda Derelerin Kardeşliği Platformu gönüllü avukatlarından Remzi Kazmaz ise, yargının bir kez daha HES projelerine ‘dur’ dediğini, doğal yaşam alanlarına geri dönüşümsüz zararlar verdiğini, bu projelerin yasalara ve hukuka uygun olmadığını bir kez daha kanıtladığını vurguladı.

Kazmaz, bölgede yapılan Bilirkişi İncelemesinde ise yerinde ve doğru saptamalar yapıldığını, HES yapımcı firmalarının bu konuda iyi niyetli olmadığını bir kez daha doğruladığını kaydederek; “Bu projede olduğu gibi bütün HES projelerindeki dosyalar, raporlar ve çalışmalar eksikliklerle doludur. Söz konusu projenin yapılacağı bölge aynı zamanda Rize’nin içme suyu havzasıdır. Başta Rize olmak üzere, 9 belediye ile 26 köyün içme suyunun sağlandığı bir vadide HES yapılmak istenmesi, Rize nüfusunun su ihtiyacını bile karşılayamazken bu projenin geliştirilmesi ve buna izin verilmesi, bırakın yasaları, yönetmelikleri ve hukuku, akıldışı bir durumdur.

Buradaki en önemli husus, devlet yetkilileri, bakanlık görevlileri ve İl Özel İdare yöneticilerinin içme suyu ihtiyacının karşılandığı bir vadide böyle bir projeye izin vererek adeta görevlerini kötüye kullanmaları noktasıdır.

Asıl bu zihniyet cezalandırılmalıdır. Bu asalak ve kötü zihniyet hala bu dere üzerindeki kirli oyunlarına devam etmektedir. Kötü niyetli bu yöneticilerle ilgili yasal yollara başvuracağız. Biz dava açıyoruz, Mahkemeler lehimize karar vererek hem insanlığın geleceğini hem doğanın geleceğini kurtarıyor. Ama ne mahkemenin kararlarını ne de vatandaşın çığlıklarını dinleyen var. Mahkeme iptal ediyor, firma bir yolunu bulup ÇED Raporu alıyor ve yoluna devam ediyor. Yasalar, yönetmelikler, mevzuat ve hukuk kuralları altüst ediliyor. Bunu yapan, yapılmasına yol veren tüm yöneticiler hakkında bugünden itibaren ‘görevi kötüye kullanmak’ suçlamalarıyla ceza davaları açacağız” şeklinde açıklamalarını sürdürdü.