Türkiye’de yaşanan kur artışının yayın dünyasında yarattığı kriz sürüyor. 2021’de sektörünün sadece binde 12’lik bir büyüme kaydettiğini söyleyen ve hükümete çözüm çağrısında bulunan Yayıncılar Meslek Birliği Başkanı Mustafa Aksoy “Özellikle yeni eser başlık ve bandrol sayısındaki düşüş kültür dünyamızdaki zayıflamayı hızlandıracak ve yazılı kültürün geliştirilmesini olumsuz etkileyecek. Kültürel zenginliğimiz ve bu alanlardaki devamlılığımızda daralma tehlikesi kendini gösterdi” uyarısında bulundu.
2021 sonunda yaşanan kur artışının yayın dünyasındaki yankıları sürüyor. Yıl sonunda kitap basım maliyetlerinin arttığını duyuran ve hükümetten acil çözüm isteyen Yayıncılar Meslek Birliği ve Türkiye Yayıncılar Birliği gibi kuruluşlar 2022’nin ilk günlerinde de sektöre yönelik destek çağrılarını yinelemeye devam ediyor. Yayın sektörünün 2021’deki seyrini değerlendiren Yayıncılar Meslek Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Aksoy, sektörün Kovid’in ve kur artışının gölgesinde geçen yılı yalnızca yüzde 0,12 büyüme ile kapattığına dikkati çekerek, yeni düzenlemelere gidilmesinin aciliyetine dikkat çekti.
Aksoy, değerlendirme raporunda 2021’de ilk kez basılan kitap başlık sayısında 1505 adet, bandrol sayısında ise 5 milyon 890 bin 848 adet azalma meydana geldiğini belirterek, binde 12’lik büyümenin kaynağının ise telifsiz kitap ve tekrar baskılarda yaşanan 11 milyon 375 bin 80 adetlik artış olduğunu kaydetti. Aksoy’un değerlendirmesine göre bandrol verilerine göre 2021’de ilk kez basılan kitaplarda düşüş görülmesi tedirginlik yarattı.
Aksoy, değerlendirmesinde bu duruma şöyle açıklık getirdi: “Maliyetlerde yüzde 100’ü aşan artış özellikle basılan kitapların toplam başlık sayısını etkiledi. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre, 2021’de basılan kitapların toplam başlık sayısı bir önceki yıla oranla 1505 adet azaldı. İlk kez basılan kitapların baskı sayısı 2020’de 161 milyon 38 bin 506 iken bu rakam 2021’de 155 milyon 147 bin 658’e geriledi.”
ÇOCUK ve GENÇLERE YÖNELİK KİTAPLAR AZALDI
Birliğin verdiği verilere göre binde 12 oranındaki bandrol artışına eğitim, inanç ve akademik yayınlarda yaşanan artışlar etkili oldu. Yetişkin kitaplarında artış ya da eksilme yaşanmazken, çocuk-gençlik, yetişkin kurgu ve ithal kitapların tirajlarında ise toplam 2 milyon 608 bin 514 adet bir küçülme söz konusu.
Aksoy, yaşanan durumu şu ifadelerle özetledi: “Belirsizliğin artacağı tahmin edilen 2022’de de var olan tablonun devam edebileceğini ya da kısmen daralmanın tabloya yansıyacağını söyleyebiliriz. Özellikle yeni eser başlık ve bandrol sayısındaki düşüş kültür dünyamızdaki zayıflamayı hızlandıracak ve yazılı kültürün korunması ve geliştirilmesini olumsuz etkileyecektir. Kültürel zenginliğimiz, çeşitliliğimiz ve bu alanlardaki devamlılığımızda daralma tehlikesi kendini göstermiştir.
Yeni bir yıla adım atarken, yayıncılık sektörünün gelişmesinin ve güvenle ilerlemesinin önündeki engellerin kaldırılması zorunluluktur.”
‘YERLİ KAĞIT ÜRETMELİYİZ’
Orta vadede sektörde üretimin yerelleştirilmesinin elzem olduğu ve yasal önlemler alınması gerektiği görüşünü aktaran Aksoy, “Başta kağıt olmak üzere kitap hammaddesinin ülke sınırları içinde üretmeye başlamamız gerekmektedir. Türkiye’nin iklimi endüstriyel orman yaratmaya uygun olduğu gibi kitap ve gazete kağıdı üretiminde kullanılabilecek geri dönüşümlü kağıt üretimi ve kenevir posasından kağıt hamuru elde etmek için gerekli yatırımlar yapılmalıdır” diye konuştu.
Önceki gün sosyal medya hesabından sektördeki krize yönelik acil bir eylem planı yayımlayan Yayıncılar Meslek Birliği de “Biz yayıncılar, emeğimize, umudumuza ve geleceğimize sahip çıkıyor; başta yayıncılığımız olmak üzere ülkemizin kültür sanat ortamını çoraklaştıran engellerin ivedilikle kaldırılmasını talep ediyoruz. Bu amaçla, tüm kamu kurumlarını ve yetkililerini, acil taleplerimizi içeren çağrımıza kulak vermeye ve üzerine düşeni yapmaya davet ediyor; acil taleplerimizi tüm kamuoyuna saygıyla duyuruyoruz” ifadelerini kullanarak 17 maddelik çözüm önerilerini sıralamıştı.
YEREL YÖNETİMLER DE ARTIK YAYINCILARA RAKİP OLMASIN
Yayıncılar Meslek Birliği ve Türkiye Yayıncılar Birliği’nin (YAYBİR) sıraladığı çözüm önerilerinde hükümetten birçok sektöre uygulandığı gibi, yayıncılık sektörüne destek ve teşviklerini artırması, dövize bağlı olarak aşırı yükselen hammadde ve telif maliyetleri için acil ek kaynak yaratılması talep ediliyor. Her iki kuruluş da özellikle internet sitelerinde yapılan kitap satışlarındaki yıkıcı indirim uygulamalarının etkilerine dikkati çekerek ‘sabit fiyat’ uygulamasının önemine dikkati çekiyor.
YAYBİR’in dikkat çektiği önemli bir konu da yerel yönetimlerin ve kamu kuruluşlarının kitap basarak yayınevlerine rakip olması ve haksız bir rekabet ortamı oluşturması. Birlik, bu kurumların asli görevinin kültürel, sanatsal ve bilimsel üretimi desteklemek olduğunu hatırlatarak, yayıncılıktan el çekmelerini talep ediyor. Sektörün aktörleri kağıtta yüzde 18 KDV’nin sıfırlanması taleplerini yinelerken, çevirmen, editör ve illüstratörlerden yüzde 17 gelir vergisi ve yüzde 18 KDV uygulamasının da adil olmadığına dikkat çekerek, bu mesleklere muafiyet talep ediyorlar.
KAYNAK: KARAR GAZETESİ
