Sabah saatlerinde merkez üssü Kahramanmaraş olan 7.4 büyüklüğünde meydana gelen deprem birçok ilde hissedildi. Saat 4.26’da Gaziantep Nurdağ’da 6.4, saat 4.36’da Gaziantep Islahiye’de 6.5, saat 4.28’de de yine Gaziantep Nurdağ’da 6.6 büyüklüğünde artçı depremler gerçekleşti. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, şiddetli deprem nedeniyle 10 ilde en az 284 kişinin hayatını kaybettiğini, 2323 kişinin de yaralandığını bildirdi.
Deprem sonrası uzmanlar bazı uyarılarda bulundu.
Deprem Uzmanı Prof. Dr. Zafer Akçığ, depremin ardından uyarılarda bulundu. Türkiye'nin 1999 depremine göre çok önde olduğunu belirten Akçığ, hala eksiklikler olduğunu ifade ederek binaların yapımında gerekli önlemlerin alınması konusunda uyardı.
Akçığ'nın açıklaması şöyle:
"Depremin gerçekleştiği Batı Anadolu Levhası’nın doğu kanadını oluşturuyor. Bu hatlarda böyle büyük depremler kaçınılmaz oluyor. Türkiye’nin yüzde 90’ı deprem riskine her zaman gebe. Depremleri durduramadığımıza göre en az hasarla atlatmaya çalışmamız gerekiyor. Sağlıklı kentsel dönüşüm ve şehirlerdeki zeminlerin özelliklerine göre planlanması çok önemli. Depremden değil, geç kalmaktan korkmalıyız.
1999 depremine göre çok öndeyiz, Düzce depremi bunun örneğidir ama yine de hala eksikliklerimiz var. Depremi durduramıyoruz ne zaman olacağını ve yerini bilemiyoruz. O zaman binaları öyle bir şekilde dizayn edeceğiz ki, çok çok büyük bir şanssızlık olmadığı takdirde insanları az hasar veya orta hasarla binalardan çıkarabilmek temel hedefimiz olması lazım."
"BÖLGEDE DEPREM OLACAĞINI MÜHENDİSLER SÖYLÜYORDU"
Afet Uzmanı Kubilay Kaptan ise, depremden önce mühendislerin ve uzmanlar yıllardır yaptıkları uyarılara dikkat çekti. Depremin sebep olduğu hasara bakıldığında önlem alınmadığı, binaların yapımında kullanılan malzemelerin 'berbat' olduğunu ve hiç denetlenmediğini belirtti.
"Öncesine bakarsanız bölgede deprem olacağını deprem mühendisleri söylüyordu. Beklenmeyen bir şey değildi. Sadece nerede olacağı belli değildi. On yıllardır bu söyleniyordu. Böyle bir yerde bizim öngördüğümüz en kötü senaryolardan biri gerçekleşti maalesef" diyen Kaptan'ın açıklaması şöyle:
"Nedir o senaryo: Kış koşullarında ve herkes uykudayken bir deprem ve bir bölge depremi. Deprem bu arada Antep’te oldu. 7,7 büyüklüğünde en son revize edildiği şekilde. 5-6 milyon insanın yaşadığı bir bölgeyi tamamen etkiledi. Doğal olarak büyüklüğü çok olduğu için artçı depremler de çok fazla oldu. Bu da depremin nerede olduğunun bile tespit edilememesine yol açtı ilk etapta. Beklenen gerçekleşti. Bu illerin deprem bölgesinde olduğu ve bir deprem yaşanacağı bilindiğine göre binaların, halkın ve oradaki arama-kurtarma ekiplerinin buna göre hazır olması gerekiyor normal koşullarda. Ancak, hazır mı diye bakıyoruz. Cevap hayır. Çöken binalara bakıyorum. Çöken binaların her biri 1999 Marmara Depremi’ndeki çökmeye benzer çökmüş. Döşemeler üst üste gelecek şekilde, kolonlar ve kirişler paramparça olacak şekilde, binaların tamamı tuzla buz olacak şekilde çökmüş.
"HİÇ DENETİM YAPILMAMIŞ"
Bu ne demek? Halen yeni yapılan binalar dahil olmak üzere binaların yapımında kullanılan malzemeler berbat, binaların yapımında kullanılan tasarımlar berbat ve en kötüsü de denetimler hiç yapılmamış. Bina stoku hazır değil. İnsanlar hazır mı? İnsanlar bu kadar uzun süren depremde bile nasıl korunacağını, ne yapacağını tam olarak bilemiyor çünkü içselleştirilmemiş, alıştırılmamış, tatbikatlar yeterince yapılmamış. Sadece ‘biz yazdık’ demişler, ‘büyük ülke tatbikatı yapıyoruz’ demişler ama bir insan bunu içselleştirecek kadar uygulamasını yapmamış. İnsanlar doğal olarak deprem sürecinde donup kalıyor, ne yapacaklarını bilemiyorlar. Arama-kurtarma çalışmalarına bakıyoruz İstanbul’dan, İzmir’den, Ankara’dan arama-kurtarma ekipleri geliyor. Böyle şey olur mu?
"1999 DEPREMİNDEKİ GÖRÜNTÜLERİN NEREDEYSE AYNISI"
Bunun gibi deprem bölgelerinde eğer bölgenin kendisinde hiç hasar görmemiş binalar içinde itfaiye teşkilatlarında olduğu gibi arama-kurtarma ekipmanları, teçhizatları yeterli şekilde bulunmuyorsa kim, bu durum hakkında ne yapabilir? Büyük deprem, bölge büyük fakat 1999 depremi eğer milat oluşturduysa 24 yıl sonra halen hazırlıksız olduğumuz için 1999 depremindeki görüntülerin neredeyse aynısı şimdi görüyoruz. Sanki o gün yaşadıklarımın aynısını şimdi de yaşıyorum. Bunlar kabul edilebilir şeyler değil.
Şu bile enteresan. Şu anda köylerdeki durumu bilmiyoruz. Bazı kasabalardaki durumu bilmiyoruz. Yolların hangisi tam olarak çöktü bunu tam olarak bilmiyoruz. Peki, bunu belirleyecek çok basit bir şey var: Uydu görüntüsü. Uydu görüntüleri elimizde var mı? Yok. Almanya’da, Fransa’da var. Kiralayın lütfen hemen verirler. Biz de görürüz nerede göçme var, barajlarda bir problem var mı. Biz ne yapıyoruz? Ekip yolluyoruz barajlarda çökme var mı yok mu bakmaları için. Böyle bir şey olamaz. Doğal olarak belli ki şu anda teknolojinin nimetlerinden de faydalanamıyoruz. Hatay Havaalanı çökmüş, hastaneler gitmiş… Bunlar olacak şeyler değil ama maalesef bu kadar yıldan sonra bazı şeyleri yeniden yaşıyoruz.
Anayasa’ya koymaya bile gerek yok ama Anayasa’da vardır insanın barınma hakkı. İnsanın barınma hakkı maddi durumu ne olursa olsun bir insanın güvenle yaşayabileceği bir evi olmasını garanti eder. Yani bir insan bir ev alıyorsa veya devlet bir ev veriyorsa o ev baştan ‘güvenlidir’ diye kabul edilmeli. Şimdi bu evlere bakıyoruz, çoğu güvensiz bu evlerin. Demek ki, yaptığımız ve halen devam eden yanlışın ne kadar büyük olduğunu görebiliriz. Bu değerlendirme ışığında 1999 depreminden sonra geçen 24 yılda çok da fazla bir şeyin değişmediğini görmek oldukça üzüntü verici.
İSTANBUL DEPREMİ UYARISI
İstanbul’da, İzmir’de öngörülen depremlerin nelere yol açacağı çalışmaları defalarca yapıldı. Eğer İstanbul’da deprem olursa bunun şu andaki koşullarda nasıl bir faciaya yol açacağı belli. Önemli olan, çaresine bakmak ve etkisini azaltmak. Bunu sıfırlamak da şu an mümkün değil. Yapılabilecek tek şey en acil durumdan başlayarak acı etkisini azaltmak. Altyapı, iletişim, doğalgaz sorunlarını çözmek ve insanlara gönderilecek yardım problemlerini çözmek gerekiyor. Çünkü şu anda İstanbul’da bir deprem olsa 5,8’lik bir depremde bile ne olduysa onun bin katı bir problem yaşanır. Bir kaos yaşanır İstanbul’da. Ülkeyi etkileyen bir kaos olur. Umut edelim yaşanmaz, en azından bazı tedbirler alınmadan önce. Depremin meydana geldiği bölge 5-6 milyonluk yayılmış bir bölge, İstanbul ise kompakt 18 milyon resmi 25 milyon gayrı resmi insanın yaşadığı sıkışmış bir bölge. Doğal olarak İstanbul’da yaşanılacak bir depremin nelere yol açacağını kestirmek çok acı ama çok da zor değil."
BirGün Gazetesi
