Tarım ve Orman Bakanlığının tüketicilere yönelik hazırladığı broşürden Tüketici Haftası nedeniyle yaptığı derlemeye göre, gıda alışverişinde vatandaşların dikkat etmesi gereken bazı unsurlar bulunuyor.
Buna göre, ambalajsız besinler ile ambalajı yırtılmış veya bozulmuş besinler satın alınmamalı. Özellikle ambalajın bombeleşmemiş olmasına dikkat edilmeli. Alışveriş yaparken, zorunlu etiket bilgilerinin yer aldığı ambalajlı ve etiketli besinler tercih edilmeli. Etiketi tahrip olmuş, okunmayan ürünler satın alınmamalı.
Her besinin, sıcaklık, nem ve ışık gibi kendine özgü muhafaza koşullarında satışa sunulup sunulmadığına dikkate alınmalı. Besinlerin bulunduğu buzdolabı ve derin dondurucuların sıcaklık ölçerlerinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli. Ürün etiketindeki özel muhafaza ile kullanım koşulları sağlanmalı ve kullanma talimatına uyulmalı.
Kaynağı bilinmeyen, denetimsiz sokak sütü satın alınmamalı. Pastörize ve uzun omurlu sütler (UHT) tercih edilmeli. Denetimsiz çiğ sütten yapılmış, salamura edilmemiş ve olgunlaştırılmamış peynir satın alınmamalı.
Kırık, çatlak, kirli yumurtalar satın alınmamalı ve yumurtalar kullanılmadan önce yıkanmalı. Tahıl, kuru baklagiller, sert kabuklu yemişler ve yağlı tohumların küflü, böcek yenikli, kırık taneli olmamasına özen gösterilmeli.
Kolay bozulabilen ve kısa surede tüketilmesi gereken et ve süt ürünlerinde son tüketim tarihi, diğer ürünlerde ise tavsiye edilen tüketim tarihi mutlaka kontrol edilmeli.
Hayvansal besinlerin etiketinde oval şekilde ve içinde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından verilen işletme onay numarasının bulunduğu "tanımlama işareti" aranmalı, diğer ürünler için ise yine Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından kayıt altına alınan gıda işletmelerine verilen "İşletme Kayıt Numarası" (İKN) bulunan besinler tercih edilmeli.
Etlerin kendine has koku, renk, görünümünün olmasına ve damgalı olmasına dikkat edilmeli ve bu ürün güvenilir yerlerden satın alınmalı. Hazır kıyma yerine parça etten çektirilen kıyma, parça tavuk yerine de bütün tavuk tercih edilmeli.
Balık satın alırken kendine has kokusunun olmasına, pullarının parlak, gözlerinin berrak ve hafif kabarık, solungaçlarının kapalı ve koyu kırmızı renkte olmasına dikkat edilmeli.
Vatandaşın ihbarı sonucu denetim
Vatandaşlar, gıda ürünlerine ilişkin her türlü ihbar ve şikayetlerini, Türkiye'nin her yerinde ALO 174 Gıda Hattı'nı arayarak iletebilecek. Vatandaşların, son tüketim tarihi geçmiş ürün satışında, gıdaya has olmayan kötü tat, aroma ve koku olması durumunda, gıda maddelerinin uygun olmayan koşullarda satışa sunulmasında ve tüketiciyi yanıltıcı reklam ve tanıtım gördüğünde bu hattı araması önem taşıyor.
Vatandaşlar, "[email protected]" e-posta adresi, www.alo174.gov.tr adresindeki canlı destek ve mobil uygulama yollarıyla başvurularını ücretsiz yapabiliyor. İnternet sitesinden, başvurunun hangi durumda olduğu ve işlem yapılıp yapılmadığı görülebiliyor. Site, İngilizce ve Rusça da hizmet veriyor.
Şikayetler sonucunda, Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı il ve ilçe resmi kontrol görevlilerince denetimler yapılırken, başvurular, ortalama 15 günde sonuçlandırılıyor. Ancak numune alma ya da işletmeye süre verilmesi durumunda bu süreç uzuyor.
Bakanlık verilerine göre, bu hatta 2017'de 75 bin 936 geçen yıl 93 bin 191 başvuru yapıldı. Bu başvuruların 75 bin 566'sı 2017'de, 92 bin 38'i geçen yıl sonuçlandırıldı. Başvurular sonucunda, 2017'de 3 bin 866, geçen yıl ise 3 bin 738 cezai işlem uygulandı.
Bu başvurular, gıda üreten ve satan işletmelerin hijyen kuralarına aykırı faaliyetler, ürün içinden yabancı madde çıkması, ürün etiketlerinde yeterli bilgi olmaması, son tüketim tarihi geçmiş ürünler, gıda zehirlenmesi şüphesi gibi konularda yoğunlaştı.
