Baş başa görüşmeden sonra heyetler arası görüşmeye geçildi. Erdoğan ve Putin, heyetler arası görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi.
Erdoğan'ın açıklamaları şöyle:
Değerli dostum Putin, kıymetli heyet üyeleri. Rusya'da bulunmakta olduğum memnuniyeti ifade etmek istiyorum. Bu ziyaretimiz Kerç Boğazı'ndaki elim faciadan sonra gerçekleşiyor. Aralarında 4 vatandaşımızın da bulunduğu 16 kişi hayatını kaybetti. 4 vatandaşımızın da arama çalışmaları devam ediyor.
Türkiye ile Rusya arasında ekonomi, ticaret, sanati, enerji ve kültür alanlarında çok yoğun bir işbirliğine sahibiz. Turizm bu işin başını çekiyor. Sayın Putin ve şansımın katkılarıyla mevcut ilişkilerimiz güçleniyor.
Ticaret hacmindeki artış eğilimi devam ediyor. Ticaret hacmimiz 26 milyar doları bulmuş durumda. 2019 yılı çok özel bir yıl olacaktır. Bu yıl Türkiye ve Rusya'da kültür ve turizm etkinliklerini gerçekleştireceğiz. Geçen yıl 6 milyona yakın Rus misafirimizi ağırladık.
Vize muafiyetini de görüştük. Tam vize muafiyeti de halklarımızın kaynaşmasını güçlendirecektir.
Bugün özellikle Suriye'deki durumu ele alma fırsatı ele aldık. Gerek İdlib mutabakatı, gerekse 4'lü Suriye Zirvesi'nin konuştuk.
ABD'nin çekilme kararı üzerinde değerlendirmelerde bulunduk.
Rusya ile koordinasyonumuzu güçlendirmekte kararlıyız.
Türk-Rus iş birliğini dinamitlemeyi hedefleyen terör örgütlerine karşı ortak bir mücadelenin gereğini ifade etmek istiyorum.
ABD'nin çekilme sürecinde terör örgütlerinin istismar edebileceği bir boşluğun doğmaması kritik önemdedir.
Suriye'de Anayasa Komitesi'nin bir an önce kurulması aciliyet taşıyor.
Geri dönüşlerin önünü açan formatın Fırat'ın doğusuna da uygulanması gerekiyor.
PUTİN: ABD'NİN ÇEKİLME KARARI OLUMLU
Putin'in açıklamaları şöyle:
Görüşmemiz son derece yapıcı ve ikili ilişkilerimize dayalı atmosferde gerçekleşti.
Suriye meselesinin kalıcı çözümü üzerinde çalışmaktayız. Siyasi ve diplomatik yollarla sorunu çözmeyi istiyoruz. İdlib'in istikrarı da konuşuldu.
ABD yönetiminin Suriye'den çekilmesiyle ilgili kararın Suriye'deki durumu ne şekilde etkileyeceği konusunu da görüştük. Bu gerçekleşirse oldukça olumlu olacak.
Bu bölge şuan Kürtlerin elindedir. Şam Kürtlerin temsilcileriyle görüşmeli. Diyalog hem Suriye toplumunda uzlaşma sağlayacak, hem Suriye'nin hem de komşu ülkelerin hayrına olacaktır.
Enerji alanında büyük projeler gerçekleştiriliyor.
Üçlü liderler (Türkiye-Rusya-İran) zirvesini Moskova'da yapmayı hedefliyoruz.
SORU CEVAP
SURİYE'DE GÜVENLİ BÖLGE KONUSU
Erdoğan: Güvenli bölge konusunda başta liderler olmak üzere görüşmeler devam ediyor. Bu konuda bizler için tehdit olan bölgeler önem arz ediyor. Bu bölgelerde tedbir alma noktasında ABD olumlu yaklaşımını bizlere zaten ifade etti. Güvenli bölge terörden arındırılmış bir bölgedir.
Putin: (Güvenli bölge konusunda) Türk dostlarımızın menfaatlerine saygı duyuyoruz. Özellikle güvenliğin sağlanması noktasında.
BM'den herhangi bir karar yoktur. Suriye hükümetinden de bir davet yoktur. ABD'nin yapıcı bir işbirliği tesis ettik. Eminim ki bu sürdürülecektir. Değerli Türk dostlarımızın menfaatlerine saygı duyuyoruz.
Suriye-Arap hükümeti ve Türkiye Cumhuriyeti 1998 sözleşmesi var. Eminim ki bu birçok hususu kapatan bir temeldir. Bu konuları ayrıntılı bir şekilde konuştuk.
İDLİB'TEKİ SON DURUM
Putin: Hakikaten ben de bundan bahsettim. Bugün çok ayrıntılı bir şekilde bu konuyu görüştük. Tekrar vurgulamak istiyorum. Türk meslektaşlarımızın mutabakatın şartlarını yerine getirmek için çabalarını görüyoruz.
Tabi ki orada sorunlar var. Türk meslektaşlarımızla önümüzdeki dönemde neler yapabileceğimizi görüştük. Bizimle birlikte Savunma Bakanlarımız bu konuyu görüştük, neler yapacakları konusunda anlaştılar. Bizim ortak fikrimiz, tüm teröristlerle mücadele etmemiz şart. Görüşmemiz örtüşüyor bu anlamda.
Anayasa Komitesi konusu çok önemli bir alan. Sahadaki başarılarımızı örtüştürecek bir konudur. Tüm ihtilaf tarafları arasında diyalog kurulması lazımdır. Suriye'deki bütün kesimler için uygun bir çalışma yapmak lazım. Suriye geleceğini ilgilendiren tüm taraflar bu çalışmaya katılmalıdır.
Samimi bir istek gösterilmelidir. İstanbul'da Sayın Erdoğan'ın girişimiye 4'lü zirve yaptık, anlaştık. Avrupalı meslektaşlarımız bize bir ricada bulundular; Suriye hükümeti ile gerekli Anayasa kısmının oluşturulması konusunda çaba istediler.
Biz gerekli çalışmaları tamamladık. Çok zor bir çalışmaydı. Şam ve Tahran ile zor bir görüşme gerçekleştirdik. Türkiye de gerekli kısımlarda çaba gösterdi. Ama Sayın Erdoğan sözlerime katılacak ki, biz çalışmalarımızı tamamladık.
Burada şunu söylemek istiyorum, bizim için hiç beklemediğimiz bir yaklaşımdı. Fransa, Almanya, Britanya, İngiltere BM Genel Sekreterine bir mektup gönderdi.
Bu şaşırtan bir durum böyle bir yaklaşım beklemiyorduk. Bunu yorumlamak da zor benim için. Böyle bir mektup yazdılar, bizim Avrupalı ortaklarımız tarafından. Ama biz sabırlı bir şekilde onlarla da çalışma sürdürmek istiyoruz. Ben zaten bu konuyu hem Fransa ile hem de Almanya ile görüştüm. Dışişleri Bakanları arasında gerekli çalışmaların sürdürülecek.
Erdoğan: İdlib'de terör örgütlerine karşı mücadelemiz ortak devam edecektir. Terör örgütleriyle mücadeleler anlık değildir. Hedefimiz Suriye halkının huzurunu mutluluğunu sağlamaktır.
Anayasa Komitesi konusunu da görüştük. Şimdi yeni bir özel temsilci var. Yeni süreç nasıl devam eder bilemiyorum ama az önce okunan mektup bizi de şaşırtmıştır.
O, onlar için geçerlidir. Bizim için geçerli değildir. İstanbul Zirvesi'nde herkesin kanaate vardığı bir netice var. Biz bu süreci buradan devam ettireceğiz. Değerli dostum ile hemfikiriz. Dileriz ki hayırlı olur. Bu anayasa çalışmasının da bir yandan sürdürülmesi lazımdır.
GÖRÜŞME ÖNCESİ AÇIKLAMALAR
Görüşme öncesi iki lider kısa açıklama yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan "Astana süreciyle başlattığımız üçlü zirveler; gerek Soçi gerek Ankara gerek Tahran, bunlar gerçekten dünyanın ilgisini çeken görüşmelerimiz oldu.
Yine bu görüşmemizle birlikte bu sürecin devamının çok faydalı olacağına inanıyorum. Dayanışmamız bölge barışına katkıda bulunacak. Ticari ilişkilerimizdeki gelişme sürekli artıyor.
Kremlin Sarayı'ndaki görüşmede ilk sözü Putin aldı. Rusya Devlet Başkanı Putin şu açıklamayı yaptı:
Değerli dostum Erdoğan, ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin bu noktaya gelmesi sizin katkılarınızla olmuştur. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile sık sık görüşmelerimizin sonucunu alıyoruz.
Sayın Cumhurbaşkanı, değerli dostum sizin bu ilişkilerin gelişmesine ne kadar katkı sağladığınızı biliyoruz. Büyük stratejik ortaklığımız gerçekleştirilecektir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise şöyle konuştu:
Değerli dostum, 2018'deki sık sık yaptığımız görüşmelerden sonra 2019'daki ilk görüşmeyi gerçekleştirmenin memnuniyeti içindeyim. Bu bölgesel güvenliği de olumlu istikamette etkiliyor. Astana süreci ile başlatmış olduğumuz üçlü zirveler; bunlarda gerçekten dünyanın ilgisini çeken görüşmelerimiz oldu.
Görüşmemizle birlikte bu sürecin devamının çok daha faydalı olacağına inanıyorum. Özellikle turizmdeki hakikaten gelişmeler iki ülke halkı arasında çok çok önemli kaynaşmalara neden oluyor.
Tabi sizinle aramıza çok büyük hedef koyduk; 100 milyar dolarlık ticareti hedefe ulaşmak. Bu vesileyle de Kerç Boğazı'ndaki iki geminin çarpışması neticesinde ölenlere ben de rahmet diliyorum. Bunların içerisinde de malum 16 tane Türk vardı. Bu konudaki hassasiyetiniz sebebiyle de çok teşekkür ediyorum.
Rusya Devlet Başkanı Putin:
Ben de tabi Türk vatandaşlarının hayatını kaybetmesi sebebiyle baş sağlığı diliyorum. Bu olay Rus karasularının dışında, tarafsız sularda gerçekleşmiştir. Bizim kurtarma ekiplerimiz yoğun şekilde olaya müdahale etmiştir. Ve oradaki insanların hayatını kurtarmak için ellerinden geleni yapmıştır.
Güncelleme Tarihi: 24 Ocak 2019, 15:50
