Asgari ücrete son 6 ayda yüzde 54 zam yapılan zam sonrasında, memura maaşları sadece yüzde 30 arttı. Yaşanan bu tabloda hükümet maaş belirlemede TÜİK enflasyonunu dikkate alırken, kendine sokak enflasyonunu baz aldı. Vergi, harç ve cezalara yüzde 123 oranında artış yapıldı. 3 yıldan fazla süreli pasaport harcı bile bin 478 liradan 3 bin 295 liraya çıktı. Uygulanan bu çifte standart eleştirileri de beraberinde getirdi.
Türkiye seçim ekonomisi döneminde çoktan girdi. Fakat birçok kaleme gelen zamlar çalışanların boynunu büktü. En son asgari ücrete son 6 ayda yüzde 54 zam yapıldı. Memura, emekliye yapılan zam ise önce yüzde 25 sonra yüzde 30’da kaldı. Bu tabloya rağmen vergi, harç ve cezalara yüzde 123 oranında artış yapıldı. Yaşanan bu tabloda memura yüzde 30 vergiye neredeyse 5 kat zam uygulandı. Bu süreçte MTV’ye bile yüzde 60’ya yakın artış oldu. Fakat emekli ve memura yapılan zam tüm bu şartlar altında devede kulak kaldı.
TÜİK’in açıkladığı verilere göre, aralık ayında enflasyon aylık yüzde 1,18, yıllık yüzde 64,2 oldu. Altı aylık enflasyon ise yüzde 15,39 oldu. Buna göre memur ve memur emeklilerinin maaşları, toplu sözleşme zammı ve enflasyon farkı ile birlikte yüzde 16,47 zamlanırken SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinin maaşları yüzde 15,4 arttı.
Uygulanan bu çifte standart eleştirileri de beraberinde getirdi. Hükümet çalışana tabela, kendine ise sokak enflasyonunu baz aldı. Yeni yılda en yüksek zammın yapıldığı hizmetlerden biri de pasaport oldu. 2023 yılı için ceza, harç ve bazı vergilerdeki artışı belirleyen yeniden değerleme oranı yüzde 122,93 olarak belirlenmişti. Pasaport bedeli de 501 liraya dayandı.
Resmi Gazete’de yayınlanan Harçlar Kanunu Genel Tebliği’ne göre 2023 için 6 aya kadar pasaportların harç tutarı 309,40 iken 689,70 lira 1 yıl süreli olanlar için 452,30 iken yüzde 1008,30 lira 2 yıl süreli olanlar için 738,40 iken 1646,10 lira 3 yıl süreliler için bin 49,00 iken 2 bin 338,50 lira 3 yıldan fazla süreli olanlar için bin 478,30 iken 3 bin 295.50 lira olacak. Cumhurbaşkanı vergi veya cezaların yeniden değerleme oranının yarısı kadar indirme veya yüzde 50 fazlasına kadar artırma yetkisini kullanmadı.
BİR GÜN SONRA ORAN ARTTI
Ankara’da “Sözleşmeliye Kadro Şöleni” programına katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, memur ve emekliye yüzde 25 zam yapılacağını açıklamıştı. Toplantıya Cumhurbaşkanı olarak katılan Erdoğan, ertesi gün AK Parti Grup Toplantısı’nda konuşan parti başkanı olarak vekillerine hitap etti. Burada önemli açıklamalarda bulunan Erdoğan, memur ve emekli zamlarını yüzde 25’ten yüzde 30’a yükselttiklerini söyledi. Erdoğan, en düşük emekli maaşını 3 bin 500 liradan 5 bin 500 liraya çıkardıklarını belirtti.
Cumhurbaşkanı, işverenle ödenen asgari ücret desteğinin ise 400 liraya yükseltildiğini ifade etti. Erdoğan, yüzde 25 olarak açıklanan memur ve emekli maaş oranlarındaki zammın yüzde 30’a çıkarılmasıyla ilgili “Memur buluşmasına giderken bakanlarımıza yüzde 25 oranını daha da yukarı çıkaracak formüller bulma talimatını vermiştik. Dün ve bugün yürütülen çalışmalar sonucunda, memur ve emekli maaş artış oranını yüzde 30’a kadar çıkartabileceğimiz imkanlar sağladık” ifadelerini kullandı.
KESK TÜİK ÖNÜNDE EYLEM YAPTI
Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan bugün memur ve emekli maaşlarına yüzde 30 artış yapılacağını açıklamadan önce, ilk olarak yüzde 25 olarak açıklanan zam oranının insanları yoksulluk sınırı altına yaşamaya mahkum ettiğini belirterek, enflasyon rakamlarının sahte olduğunu iddia ettikleri TÜİK önünde eylem yaptı.
KESK’in Türkiye İstatistik Kurumu şubeleri önünde eş zamanlı olarak gerçekleştirdiği protesto adreslerinden biri de Gaziantep’ti. TÜİK Gaziantep Bölge Müdürlüğü önünde bir araya gelen platform üyesi kamu emekçileri “TÜİK’in ‘saçma sapan’ rakamlarına göre değil, insanca yaşamaya yetecek bir ücret istiyoruz!” diyerek yetkililere çağrıda bulundu.
KAMU ÇALIŞANININ HAKKI MASADA BELİRLENİR
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Genel Başkanı Mehmet Balık, önce yüzde 25 olarak açıklanan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı açıklamayla yüzde 30’a çıkarıldığı duyurulan emekli ve memur maaşlarına yapılan zammı eleştirdi. Balık’ın açıklaması şöyle:
“Cumhurbaşkanı’nın önce yüzde 25 olarak açıkladığı sonra danışıklı bir şekilde yandaş sendikanın talebiymiş gibi önceden belirlenmiş yüzde 30 oranını ulufe dağıtır gibi kamu çalışanlarına müjdelediği zam oranı yasa dışı olarak gerçekleşmiştir. 4688 sayılı kamu görevlileri sendikaları ve toplu sözleşme kanunu 28’inci maddesinde özetle ‘kamu çalışanlarının sosyal ve mali hakları toplu sözleşme masasında belirlenir’ ifadesi ile koruma altına alınmıştır. Yapılan bu zam 4688 sayılı kanunun 29’uncu maddesinde geçen ‘Toplu sözleşme görüşmelerine kamu idaresi adına kamu işveren heyeti, kamu görevlileri adına kamu görevlileri sendikaları heyeti katılır’ ifadesini açık bir şekilde ihlal etmektedir.
YASAL ZORUNLULUK PAZARLIK USÜLÜ
Mehmet Balık şöyle devam etti:
“Yandaş sendikalar her ne kadar ülke şartlarını ve ekonomik krizi görmezden gelip her toplu sözleşme döneminde kamu çalışanlarını masada sattığı gibi bugün yine kuruluş amaçlarına göre hareket ederek verilen bu bahşişi ayakta alkışlamıştır. Ancak bu sefer sendikal örgütlenmenin yok sayılmasına hizmet ederek suç işlemektedir. Kamu çalışanlarının hakları kanunda açıkça belirtildiği üzere ilgili bakanlıklar ve sendikalar arasında pazarlık sonucu belirlenmesi yasal bir zorunluluktur.
Kamu çalışanlarının haklarını kamu çalışanlarının görüşlerini ve taleplerini ölçmeden sadece AKP hükümetine yarayacak bir şekilde tek taraflı olarak belirlenmesine karşı çıkıyoruz. Yüzde 2 üye barajının sendikal özgürlükleri engelleme ve sendikal tekelleşme yolu ile alkışlar eşliğinde kamu çalışanlarını üvey evlat yerine koyma projesi hayallerini alanlarda kamuoyuna anlatma çabamızın ne kadar haklı bir mücadele olduğunu bir kez daha görmekteyiz.”
‘SARAYDAKİLERİN SOĞAN FİYATINDAN BİLE HABERİ YOK’
Hem siyasiler hem de ekonomistler de değerlendirmelerde bulundu. CHP Sözcüsü Faik Öztrak:
“Genel Başkanımız ‘Yetmez’ deyince müjde yüzde 30’a çıktı. Ama rakamlar ortada, Sarayından çıkmayan Erdoğan bir yılda soğanın yüzde 315, limonun 203, şekerin 165 zamlandığını biliyor mu? Memura, emekliye, dul ve yetime yüzde 30 zam yeter mi?” İYİ Partili Bahadır Erdem: “TÜİK’in şüpheli enflasyonu bile %65 açıklanmışken; memur ve emekli zammı nasıl %25 olur? Hiç mi insafınız kalmadı? Vatandaş nasıl geçinecek? Milleti açlığa, yokluğa mahkum ediyorsunuz!”
Kamu-Sen Genel Başkanı Önder Kahveci, maaş artış oranının yüzde 30’a çıkarılmasının kamu çalışanlarının beklentilerini karşılamadığını belirterek, seyyanen bir ücret artışı yapılması gerektiğini ifade ederek “Sayın Cumhurbaşkanı’nın yaptığı açıklamada, maaş artış oranının yüzde 30’a çıkarılmasıyla önemli bir adım atılmış ancak kamu çalışanlarının beklentilerini karşılamamıştır. Gelinen bu noktada, kamu çalışanlarına ve emeklilerimize seyyanen bir ücret artışı yapılması, yaşanan ücret adaletsizliğinin ve gelir kaybının giderilmesi anlamında en doğru yaklaşım olacaktır.”
KAMU ÇALIŞANLARI AÇLIĞA TESLİM EDİLİYOR
Mehmet Balık “Yapılan zammın ülke şartlarında kamu çalışanlarını açlığa teslim edeceğinin yanı sıra artık kamu çalışanlarının haklarını anlaşma yolu ile değil kanunsuz açıklamalarla gasp edilen bir dönemden geçmekteyiz. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu olarak; kanunsuzlukların arşa çıktığı, her geçen gün hak gasplarının, zorbalıklarının katlanarak arttığı bu sürecin son bulacağı günler gelene kadar sürecin takipçisi ve en önde gelen mücadelecisi olacağımızı bir kez daha kamuoyu ile paylaşıyoruz” dedi.
TÜİK’E GÖRE YAKALIYOR GERÇEK ENFLASYONUN ALTINDA KALIYOR
Ekonomist Şenol Babuşcu “Seçimden bir ay önce memur ve emekliye zam... Adı: ‘OY ZAMMI’ yorumunu yaptı. Babuşcu “Memur ve emekli maaş zammı yüzde 25, sonra yüzde 30 oldu. Bugün ne olacak?” diye konuştu. Ekonomist Mustafa Sönmez ise “Memur maaşlarına yapılan yüzde 30 zam, aylık enflasyon 2023 ilk yarıda yüzde 3’te kalsa, refah kaybını 6’ncı aya kadar telafi ediyor. Ama daha gerçekçi İTO TÜFE ile bakılırsa, enflasyonu hiç yakalayamıyor; altında kalıyor TBMM’de yüzde 30 zam görüşülürken bu dile getirilmeli ve en az yüzde 40 artış istenmeli” dedi.
‘MEMUR-SEN 1 GÜNDE NE MÜCADELESİ VERDİN DE ZAM ALDIN’
Demokrat Partili Cemal Enginyurt “Memur Sen büyük mücadele vererek yüzde 25 zammı yüzde 30 yaptırmış. Allah aşkına dünden bugüne ne mücadelesi verdiniz? Hangi toplantıyı, nasıl bir eylemi yaptınız da Cumhurbaşkanı geri adım attı? İşiniz gücünüz yalan dolan. Gıdada enflasyon yüzde 100, memura zam yüzde 30 ve siz başardınız öyle mi?” açıklamasında bulundu.
SANDIK SEN NELERE KADİRSİN
Ekonomist İris Cibre ise şu yorumu yaptı: “100 TL olan asgari ücret desteği 400 TL’ye yükseltildi. En düşük emekli maaşını 5 bin 500 TL’ye yükselttiler (açlık sınırının 32% altında). Sandık nelere kadir” ifadelerini kullandı.
Ekonomist Oğuz Demir “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın devlet adına katıldığı toplantıda yüzde 25 olarak açıkladığı memur ve emekli maaş zammını az bulan AK Parti Genel Başkanı Erdoğan zammı partisinin toplantısında yüzde 30’a çıkardı. Sonuçta seçime AK Parti Genel Başkanı girecek. Bir 5 puan daha verilirse memurun ve emeklinin 2023 yılının ilk yarısı görece daha iyi geçebilir” dedi.
İYİ Partili İsmail Koncuk ise şunu paylaştı:
“Yüzde 25 zam açıklayıp, yüzde 30’a çıkarıyorsunuz. Refah payını hangi kritere göre belirlediniz? Bu iş tombala çeker gibi olmaz. En düşük emekli maaşı asgari ücret seviyesine çıkarılarak, tüm memur ve emeklilere ilave olarak seyyanen zam yapılmalıdır. Oluşan güçlü tepki sonucunda, memur ve emekli zammının 5 puan artırılarak yüzde 30’a yükseltilmesi olumludur, ancak önümüzde yüzde 55’lik asgari ücret artışı, yüzde 122,93’lük yeniden değerleme oranı varken, kabulü zordur. Bu durumda tüm memur ve emeklilere artı 2 bin TL seyyanen zam şart olmuştur.”
Ekonomist Evren Devrim Zelyut ise “AK Parti emekçi ile dalga mı geçiyor? Emekli, memur zammı yüzde 25 iken şimdi yüzde 30 oluyorsa şunu bilin: Bu ülkenin sizlere daha fazlasını verecek kaynağı var ama yandaşlarına vermeyi tercih ediyorlar! Her kim EYT ve zamlar bütçeyi zorlar diyorsa onlara sakın inanmayın” dedi.
