06/05/2010 tarihli ve 27573 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin özür “Özür Durumuna Bağlı Yer Değiştirmeler” başlıklı 5. bölümünde özür durumuna bağlı yer değiştirmelerde uyulacak usul ve esaslar belirlenmiştir.
Bu Bölümdeki özür durumlarının hangi zamanlarda yapılması gerektiğini incelersek;
Sağlık durumu özrü zaman bağlı olmaksızın yapılmaktadır
Yönetmeliğin “Sağlık durumu özrü” başlıklı 36. maddesi, 5. fıkrasındaki; “(5) Bu madde kapsamında özür durumuna bağlı olarak yapılacak yer değiştirmeler, zamana bağlı olmaksızın yapılır.” hükümlerine göre “Sağlık durumu özrü” zaman bağlı olmaksızın yapılmaktadır.
Eş durumu özrü Ocak ve Ağustos aylarında yapılmaktadır
Yönetmeliğin “Eş durumu özrü” başlıklı 37. maddesi, 1. fıkrasındaki; “(1) Eş durumu özründen yer değiştirmelere ilişkin duyuru Personel Genel Müdürlüğünce her yıl en geç 15 Aralık ve 15 Temmuz tarihine kadar Bakanlık internet sayfasında yapılır. Duyuruda; kimlerin başvuruda bulunabileceği, başvuru tarihi, başvuru yeri, şekli ile diğer hususlara yer verilir. Başvuru tarihi duyuru tarihinden en geç on gün sonra başlatılır. Başvuru süresi beş iş gününden az on iş gününden fazla olamaz. Eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler, ocak ve ağustos aylarında yapılır.” hükümlerine göre “Eş durumu özrü” Ocak ve Ağustos aylarında yapılmaktadır.
Öğrenim durumu özrü Ağustos aylarında yapılmaktadır
Yönetmeliğin “Öğrenim durumu özrü” başlıklı 38. maddesi, 2. fıkrasındaki; “(2) Zorunlu çalışma yükümlüsü öğretmenlerden lisansüstü öğrenim hakkı kazananların lisansüstü öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumunun bulunduğu ildeki zorunlu çalışma yükümlülüğü öngörülen hizmet alanlarına atanmayı kabul etmeleri durumunda bunlardan zorunlu çalışma yükümlülüklerini tamamlamış olma şartı aranmaz. Bunların yer değiştirme istekleri atanmak istedikleri yerlerdeki alanlarındaki norm kadro açığı ölçüsünde ağustos ayı içinde değerlendirilir.” hükümlerine göre “Öğrenim durumu özrü” Ağustos aylarında yapılmaktadır.
Genel ve özel hayatı etkileyen nedenlere bağlı yer değiştirmeler zaman bağlı olmaksızın yapılmaktadır
Yönetmeliğin “Genel ve özel hayatı etkileyen nedenlere bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 39. maddesi, 10. fıkrasındaki; “(10) Bu madde kapsamında yer değiştirme başvurusunda bulunacaklar, başvurularını gerekli belgeleri de eklemek suretiyle Bakanlıkça elektronik ortamda açılan başvuru sayfası üzerinden yapacaklardır. Gerekli şartları taşıyanların başvuruları il millî eğitim müdürlüklerince onaylanır. Bu kapsamda yapılacak yer değiştirmeler, zamana bağlı olmaksızın Bakanlıkça yapılacak bir plan dâhilinde yapılır.” hükümlerine göre “Genel ve özel hayatı etkileyen nedenlere bağlı yer değiştirmeler” zaman bağlı olmaksızın yapılmaktadır.
652'DE YER ALAN YENİ DÜZENLEME
14 Eylül 2011 tarih ve 28054 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin “Personele İlişkin Hükümler” başlıklı 7.bölümü, “Atama” başlıklı 37. maddesi, 3. fıkrasındaki “(3) Öğretmenlerin Bakanlıkça belirlenen hizmet bölge veya alanlarında en az üç eğitim öğretim yılı görev yapması esastır. Bunların yer değiştirme suretiyle atamaları her yıl yapılan atama plan ve programları çerçevesinde eğitim öğretim faaliyetlerini etkilemeyecek şekilde sonuçlandırılır. Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler ise yaz tatillerinde yapılır.” hükümlerine göre özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler yaz tatillerinde yapılmaktadır.
Bu kanun hükmünde kararname ile yürürlükten kaldırılan 3797 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun “Atama ve yer değiştirme" başlıklı 61. maddesi, 5.fıkrasındaki; “Bakanlıkça belirlenen özürler nedeniyle yapılacak yer değiştirmeler, eğitim ve öğretim faaliyetlerini aksatmamak kaydıyla bu sürelerle sınırlı değildir. Özre dayalı yer değiştirmeler, özür ve hizmet gereklerinin birlikte karşılanması temelinde gerçekleştirilir. Bu özürler gruplandırılarak önem ve öncelik sırasına konulur ve gruplarına göre puanlandırılır.” hükümlerine göre ise de özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler eğitim ve öğretim faaliyetlerini aksatmamak kaydıyla yapılmaktaydı.
Milli Eğitim Bakanlığı bu hükümlere göre bu zamana kadar tüm özür gruplarına dair yer değiştirmeleri yarıyıl ve yaz tatillerinde olmak üzere yılda iki defa yapmaktaydı.
652 sayılı KHK’nin 3797 sayılı kanunun yürürlüğünü ortadan kaldırıp sadece özür gruplarına bağlı yer değiştirmelerin yaz tatillerinde yapılması şartını getirmesi eğitim camiasında hayal kırıklığına neden olmuştur.
Eş Durumu Özür Durumundan Yer Değiştirme İsteği Anayasal Bir Haktır
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın dolaylı olarak kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık tanıyan diğer maddesi ise “Ailenin korunması ve çocuk hakları” başlıklı 41. maddesindeki; “(Ek: 03.10.2001–4709/17 md.)Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır.
Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilâtı kurar.
(Ek: 7.5.2010–5982/4 md.) Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.
Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır.” hükümlerinde ailenin korunması şeklinde yer almaktadır.
Çalışma hayatında eşlerin her ikisinin de çalışan olması, farklı illerde görev yapıyor olmaları açısından bu madde ailenin korunması, bir araya getirilmesi açısından önem arz etmektedir.
Ayrıca; İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşmenin “Haklar ve Özgürlükler” başlıklı 1.bölümünün “Özel hayatın ve aile hayatının korunması” başlıklı 8.maddesinin 1.bendindeki; “Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir.” hükümlerine göre de herkesin aile hayatının korunması ve saygı gösterilmesi gerektiği belirtilmiş, uluslar arası bir sözleşme olan bu sözleşme;
Anayasanın “Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma” başlıklı 90.maddesi son fıkrasındaki;
“Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ek: 7.5.2004–5170/7 md.) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” hükümleri ile de Türk Hukuk sistemine girmiştir.
Ayrıca; 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Yer Değiştirme Suretiyle Atanma” başlıklı 72.maddesi 2 fıkrasındaki; “Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ataması, atamaya tabi tutulan memurun atandığı yere 74 ve 76 ncı maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır. Yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun atandığı yerde eşinin atanacağı teşkilatın bulunmaması ya da teşkilatı olmakla birlikte niteliğine uygun münhal bir görev bulunmaması ve ilgilinin de talebi halinde, bu personele eşinin görev süresi ile sınırlı olmak üzere aşağıdaki şartlarda izin verilebilir.” hükümlerinde de aile biriminin muhafaza edilmesi için gerekli koordinasyonun sağlanması gerektiği vurgulanmıştır.
06.05.2010 tarih ve 27573 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin “Özür durumuna bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 35. maddesi, 1. fıkrasındaki; “Öğretmenler, sağlık, eş ve öğrenim durumu özürleri nedeniyle özür gereklerinin karşılanabileceği yerlere yer değiştirme isteğinde bulunabilirler. Ancak bu özürler nedeniyle yer değişikliği istekleri, hizmet gerekleri ile özür durumlarının birlikte karşılanması temelinde değerlendirilir.” hükümleri ve aynı yönetmeliğin “Eş durumu özrü” başlıklı 37. maddesi, 2 fıkrasındaki; “Öğretmenlerin bu özür durumundan yer değiştirme isteğinde bulunabilmesi için eşinin, atanmak istediği yerde sosyal güvenlik kurumuna bağlı olarak çalışması ve bu durumu belgelendirmeleri gerekmektedir.” hükümlerinde hiçbir şarta bağlı kalınmaksızın eş durumu özründen dolayı yer değiştirme isteğinde bulunan öğretmenin, eşinin herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna bağlı olarak çalıştığını belgelendirmesi halinde eşinin yanına eş durumu özrü gurubundan yer değiştirme isteğinin gerçekleştirilmesi gerektiği kayıt altına alınmıştır.
Yukarıda sıraladığımız mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; atamalarda aile birimi ve birliğinin muhafazası için gerekli önlemlerin alınması gerektiği vurgulanmıştır.
BU nedenle 652 sayılı KHK bu yönüyle Anayasaya uygun değildir özrü durumu atamalarına kısıtlama getirmiştir. Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde 652 sayılı KHK’ye paralel bir değişiklik yapılmadığı sürece yarı tatilinde yapına özür durumuna bağlı yer değiştirmeler devam edecektir. Bakanlıktan beklenende bu uygulamadır.
Ahmet Kandemir
Güncelleme Tarihi: 15 Eylül 2011, 00:00
